یادداشت عضو هیات علمی دانشگاه با عنوان اقتصاد آبی(دریا محور)، نقش دانشگاه مازندران در تحقق مزیت‌های استانی

با هدف معرفی ظرفیت‌ها و ضرورت‌های توسعه دریامحور استان مازندران ‌انجام شد:

یادداشت عضو هیات علمی دانشگاه با عنوان اقتصاد آبی(دریا محور)، نقش دانشگاه مازندران در تحقق مزیت‌های استانی 

       به گزارش روابط عمومی دانشگاه مازندران، نخستین همایش ملی اقتصاد آبی" در یازدهم مهر 1403 در دانشگاه مازندران با هدف معرفی ظرفیت‌ها و ضرورت‌های توسعه دریامحور استان مازندران‌، تبادل آخرین یافته‌های علمی و پژوهشی در حوزه اقتصاد آبی، ارایه تحلیل‌های علمی- تخصصی از فرصت‌ها و چالش‌های فراروی توسعه اقتصاد آبی در ایران، تشویق دانشجویان به پژوهش در حوزه اقتصاد آبی در محورهای اقتصاد آبی بین‌الملل و ... برگزار خواهد شد. بدین منظور دکتر امیرمنصور طهرانچیان عضو هیأت علمی دانشکده علوم اقتصادی و اداری، در یادداشتی تحلیلی به بررسی اهمیت و لزوم برگزاری این همایش پرداخت.

       متن این یادداشت تحلیلی به شرح زیر می‌باشد:

اقتصاد آبی(دریا محور)، نقش دانشگاه مازندران در تحقق مزیت‌های استانی  

" وَ هُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِیّاً وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَ الْفُلْکَ مَواخِرَ فِیهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ"

                                                                                                                    آیه 14 سوره مبارکه نحل

        در منابع و تعالیم دینی ما بر دریا به عنوان آیت و نعمت الهی تاکیدات فراوان شده است. در قرآن کریم، واژه "بحر" به صورت صیغه مفرد در 32 آیه و واژه "بر" در 13 آیه آمده است. مجموع آیاتی که در آن واژگان خشکی و دریا  ذکر شده است، برابر 45 آیه است که سهم دریا 71 درصد و خشکی 29 درصد است که با جغرافیای طبیعی زمین تناسب دارد!.

       هم‌چنین، در قرآن کریم، هفت بار و در  آیه 14 سوره نحل، آیه 12 سوره فاطر، آیه 12 سوره جاثیه، آیات 32 و 33 سوره شوری، آیه 31 سوره لقمان، آیه 164 سوره بقره و آیه 66 سوره اسراء به حرکت کشتی‌ها بر روی آب دریاها اشاره شده و به عنوان یکی از آیات بزرگ الهی از آن یاد شده است.

        در رویکرد جهانی، از اواسط دهه 2010 به دلایل مختلف از جمله پیشرفت علم و فناوری، افزایش قابل ملاحظه امکان بهره مندی از دریاها و اقیانوس‌ها، ملاحظات زیست محیطی و تمرکز بر تاب‌آوری محیط‌زیست و رشد اقتصادی پایدار، حوزه رقابت بین کشورها را از خشکی به دریا و اقیانوس کشانده است. اصطلاح "اقتصاد آبی( Blue Economy ) " که از آن در کشور ما به عنوان اقتصاد دریامحور(دریا پایه و دریا بنیان) نام برده می‌شود، برای نخستین بار توسط گونتر پائولی، اقتصاددان بلژیکی در سال 2010، ارایه و سپس در  محافل سیاست‌گذاری و علمی مانند کنفرانس ریو  21 از مجموعه کنفرانس‌های توسعه‌ی پایدار سازمان ملل متحد استفاده شد، امروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین محورهای توسعه پایدار و تاب آور محسوب می‌شود.

        با وجودی که بانک جهانی، اقتصاد آبی( Blue Economy ) "استفاده پایدار از منابع اقیانوس برای رشد اقتصادی، بهبود معیشت و مشاغل در عین حفظ سلامت اکوسیستم اقیانوس‌ها" است، اما امروزه و در عمل دامنه تعریف این واژه بسیار گسترده و فراتر از اقتصاد اقیانوس(Ocean Economy) است. به همین دلیل اتحادیه  اروپا، "اقتصاد آبی" را در مفهوم گسترده و به صورت:

" هرگونه فعالیت اقتصادی متکی به آ‌ب‌ها است که طیف گسترد‌ ای از بخش‌های اقتصادی نوظهور را در بر می‌گیرد". تعریف نموده است.

      مطابق با آخرین "گزارش اقتصاد آبی" که توسط اتحادیه اروپا منتشر شده است، بخش‌های سنتی اقتصاد آبی 4.5 میلیون شغل مستقیم ایجاد نموده و بیش از 650 میلیارد یورو گردش مالی ایجاد می‌کنند. هم‌چنین، هدف توسعه پایدار سازمان ملل متحد – مصوب سپتامبر  2015 ( Sustainable Development Goals  - UN SDGs) "حفظ حیات زیر آب و حفاظت و بهره برداری پایدار از اقیانوس‌ها، دریاها و منابع دریایی برای  دست‌یابی به توسعه پایدار" یکی از هفده هدف سازمان ملل متحد در برنامه دست‌یابی به توسعه پایدار در سال 2030 (UN SDGs- مصوب 193 کشور در سپتامبر سال 2015) است.

     در یک رویکرد ملی، موقعیت جغرافیایی کم‌نظیر کشورمان که سه ساحل مهم راهبردی و اقتصادی در شمال و جنوب کشور دارد و دریای خزر در شمال، مسیری برای اتصال به اروپای جنوبی و شمالی است و خلیج فارس و سواحل مکران موقعیت‌های ویژه‌ای هستند که که ایران را به اقیانوس هند و دریای عمان پیوند داده‌اند. در مورد میزان منابع هیدروکربنی دریای خزر گمانه های متفاوتی مطرح شده است، براساس اعلام منابع اروپایی و آمریکایی و سازمان انرژی جهانی در مجموع ذخایر تأیید شده این دریا شامل 50 میلیارد بشکه نفت و 295 تریلیون متر ‌مکعب گاز طبیعی است. هم‌چنین، ارزش ذخایر آبزی دریای کاسپین تا 10 میلیارد دلار برآورد می‌شود.

     مقام معظم رهبری رهبری(مدظله‌العالی) در دیدار مسوولان و کارگزاران نظام در روز سه‌‌شنبه پانزدهم فروردین 1402، بر استفاده از ظرفیت دریا و اقتصاد دریاپایه و هم‌چنین کریدور شمال- جنوب برای بهبود اقتصاد کشور تاکید کردند و تمرکز مسوولان بر این حوزه و پیگیری جدی آن تا حصول نتیجه را خواستار شدند‌.

    توجه ویژه به منابع آب و به خصوص"اقتصاد دریا" در لایحه هفتمین برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و تعیین اهداف کمی برای توسعه اقتصادی، نشان‌دهنده اطلاع و اهتمام ویژه مسوولان و برنامه‌ریزان توسعه در کشور است. در ذیل فصل هشتم لایحه برنامه هفتم توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، مواد 60، 61 و 63 به طور ویژه به "اقتصاد دریا" اختصاص یافته است. در فصل هشتم این لایحه، نظام مدیریت یکپارچه منابع آب در مواد 37 تا 59 و اقتصاد دریا مواد 60 تا 69، مورد تاکید و تصریح قرار گرفته است. هم‌چنین برای نخستین بار در برنامه توسعه کشور، در فصل دوازدهم لایحه برنامه هفتم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی"ترانزیت و اقتصاد دریامحور" به صورت ویژه و اختصاصی مورد توجه قرار گرفته است. در این لایحه میزان ترانزیت از حوزه دریا معادل 30 میلیون تن و نسبت ارزش افزوده اقتصاد دریا به تولید ناخالص داخلی تا سه برابر، هدف‌گذاری شده است. افزایش تولید محصولات شیلات تا 2.6 میلیون تن، نوسازی 110000 دستگاه ناوگان جاده‌ای و احداث 3200 کیلومتر زیرساخت‌های ریلی ترانزیتی از دیگر اهداف کمی توسعه اقتصاد دریامحور در لایحه هفتمین برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور محسوب می‌شود. 

      بدیهی است که دانشگاه مازندران به عنوان تنها دانشگاه در استان مازندران که در آن "دانشکده علوم اقتصادی و اداری" با بیش از نیم‌قرن خدمات ارزنده آموزشی و پژوهشی و تامین مدیران کارآمد در سطوح مختلف اداری و اجرایی و هم‌چنین "دانشکده علوم دریایی و محیطی با اعضای هیات علمی فرهیخته و ممتاز می‌تواند در خصوص سیاست‌گذاری دانش‌بنیان، اشتغال‌زایی و کارآفرینی، استفاده از ظرفیت‌های طبیعی، جستجو و استفاده از فرصت‌ها و منابع جدید، تنوع بخشی به سبد تولید و منابع در راستای مقاوم‌سازی اقتصاد منطقه‌ای و ملی، امکان تعامل بین‌المللی و به‌خصوص و به‌طور ویژه "تدوین سند توسعه دریامحور استان مازندران"  نقش بی‌بدیل و رسالت علمی اصلی را بر عهده دارد.

      با یاری پروردگار متعال و همکاری دو دانشکده علوم اقتصادی و اداری و دانشکده علوم دریایی و محیطی،"نخستین همایش ملی اقتصاد آبی" در یازدهم مهر 1403 در دانشگاه مازندران با هدف معرفی ظرفیت‌ها و ضرورت‌های توسعه دریامحور استان مازندران‌، تبادل آخرین یافته‌های علمی و پژوهشی در حوزه اقتصاد آبی، ارایه تحلیل‌های علمی- تخصصی از فرصت‌ها و چالش‌های فراروی توسعه اقتصاد آبی در ایران، تشویق دانشجویان به پژوهش در حوزه اقتصاد آبی در محورهای اقتصاد آبی بین‌الملل، اقتصاد آبی، توسعه پایدار و زیست بنیان، اقتصاد آبی، حقوق و حکمرانی آبی، اقتصاد آبی هوشمند، اقتصاد انرژی و معادن آبی‌، اقتصاد صنایع آبی، اقتصاد صیادی و آبزی‌پروری‌ اقتصاد خدمات حمل و نقل آبی و کشتیرانی‌، اقتصاد گردشگری آبی‌، اقتصاد بیمه آبی‌، اقتصاد کسب و کار آبی‌، اقتصاد ورزش‌های آبی‌، اقتصاد هنر و میراث فرهنگی آبی‌، تحقیقات مالی در اقتصاد آبی، مدل‌سازی و روش‌های کمی در اقتصاد آبی‌، سیاست‌گذاری علم، فناوری و نوآوری در اقتصاد آبی و موضوعات بین رشته‌ای و مرزهای نو برگزار می‌شود. مهلت ارسال مقاله به دبیرخانه همایش تا پایان وقت اداری سی‌ام شهریور 1403 است.

    از علاقه‌مندان دعوت می‌شود تا آثار خود را به سامانه همایش به آدرس: https://bluecom.conf.umz.ac.ir/fa  ارسال فرمایند. امکان چاپ مقالات برتر در مجلات علمی و پژوهشی مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اهدای جوایز به نویسندگان مقاله برتر و تامین هزین اسکان و پذیرایی شرکت‌کنندگان از جمله تسهیلات همایش فوق است.

روابط عمومی دانشگاه مازندران​​​​​​​